Sunday, August 22, 2010

სოციალური უთანასწორობა საქართველოს პროფკავშირების ხედვაში


irakli petriaSvili
dRevandel Sexvedraze warmodgenilia sazogadoeba,
romelsac kargad esmis socialuri uTanasworobis
arsi da masTan dakavSirebuli riskebi. me mogaxsenebT
gansaxilvel TemasTan dakavSirebiT saqarTvelos profesiuli
kavSirebis gaerTianebis poziciasa da Sefasebebs.
daviwyeb imiT, rom Tema uaRresad aqtualuria. socialuri
usamarTlobis sakiTxebis ganxilvas eZRvneba
uamravi konferencia, seminari, miTumetes profkav-
Sirul organizaciebSi. pirvel rigSi vgulisxmob
profkavSirebis saerTaSoriso konfederacias. es problemebi
aqtiurad ganixileba saqarTvelos profesiuli
kavSirebis gaerTianebasa da mis wevr organizacieb-
Sic.
mogexsenebaT, rom globalizacia da misi ganmapirobebeli
faqtorebi seriozul gavlenas axdenen
msofliosa da, gansakuTrebiT, saqarTvelosnair patara
qveyanebze. amasTan es procesebi saqarTveloSi
garkveuli maxinji formiT mimdinareobs, roca
`neoliberalizmis~ saxeliT xorcieldeba iseTi cvlilebebi,
romlebic seriozul safrTxes uqmnis socialur
stabilurobas qveyanaSi da marTlac SeiZleba
gagebuli iqnes garkveul gamowvevad memarcxeneobisa
da mTeli sazogadoebisaTvis.
sabazro ekonomikis pirobebSi formula aris erTi:
mdidrebi yovelTvis cdilobdnen da cdiloben dResac,
rom kidev ufro gamdidrdnen Raribebis xarjze. asset pirobebSi globalur ekonomikas da saerTod, im formiT
SemoTavazebul globalizacias, ra formiTac dRes
msoflios da miT umetes saqarTvelos warmoudgenen,
pirobiTad, aqvs mglis saxe. ramdenad miiRebs is adamianur
saxes, es didad aris damokidebuli rogorc
msoflioSi, aseve saqarTveloSi, sazogadoebisa da gansakuTrebiT
memarcxeneebis kompetenciaze da maT er-
Tianobaze. Cven Tu gvinda globalizacia sasargeblo
gavxadoT xalxisTvis, albaT unda vTqvaT, rom globalur
ekonomikas unda mosdevdes Tan adamianis uflebebis
globaluri dacva, Rirseuli Sromis pirobebi,
usafrTxo Sromis normebisa da standartebis dacva,
saTanado xelfasebi da a.S. realurad Cvens qveyanaSi
aris ara neoliberalizmi, aramed sakmaod gaurkveveli
mdgomareoba, rasac sakmaod ostaturad iyeneben
xelisuflebis rigi warmomadgenlebi. TiTqos uari
vTqviT centralizebuli sabWouri tipis ekonomikaze
da vnergavT sabazro ekonomikis principebs, magram sakmaod
xSirad iyeneben swored komunisturi periodis
centralizebuli ekonomikis formulebs da nergaven
yovlad miuRebel normebs. axla me konkretulad ar
CamovTvli, magram zogadad getyviT, rom bevri norma
aseTi midgomis dadasturebaa. magaliTad, orsulobasa
da mSobiarobasTan dakavSirebuli Svebulebis anazRaurebisas
erTiani Weris dadgena (ara umetes 600 larisa),
miuxedavad imisa, vis ra gadasaxadebi aqvs gadaxdili.
garda imisa, rom fexmZimeTa uflebebi irRveva
da demografias safrTxe eqnmeba, es aranairad ar jdeba
sabazro ekonomikis principebSi. samwuxarod,
saqarTvelos SromiTi kanonmdeblobidan uamravi msgavsi
magaliTis motana SeiZleba.
Cvens qveyanaSi realurad xdeba Sromis sferoSi
evropuli standartebis ignorireba, mimdinareobs SromiTi standartebisa da socialuri standartebis
`dempingi~ da amis dadasturebaa Sromis axali kodeqsi.
igi faqtobrivad amkvidrebs monur Sromas XXI
saukunis saqarTveloSi. aseTi Sefasebis safuZvels
gvaZlevs kodeqsis mTeli rigi normebi, romelTa Sesaxeb
momxsenebelma isaubra. rom aviRoT Tundac zeganakveTuri
Sromis norma im saxiT, ra formiTac dRes
aris Cadebuli Sromis kodeqsSi. faqtobrivad es aris
nebadarTuli monuri Sroma, vinaidan dRevandeli kanonmdebloba
ar gansazRvravs zeganakveTuri Sromis
zRvrul moculobas da misi anazRaurebisaTvis
gazrdil tarifs. anu, Tu XIX saukunis bolos CikagoSi
rvasaaTiani samuSao dRis moTxovniT gamovidnen
muSebi da TiTqmis mTelma msofliom aRiara maTi moTxovnis
marTebuloba, es problema isev aqtualuri gaxlavT
XXI saukunis saqarTveloSi.
am problebebze araerTxel gamosula saqarTvelos
profkavSirebi rogorc gancxadebebiT, aseve masobrivi
aqciebiT. swored profkavSirebis masobrivi aqciebis
Sedegad iqna Setanili 27 Sesworeba Sromis kodeqsis
proeqtSi. maT Soris iseTi mniSvnelovani Casworeba,
rogoricaa samuSao kviris xangrZlivobis Semcireba 48
saaTidan 41 saaTamde, yovelwliuri anazRaurebadi Svebulebis
xangrZlivobis gazrda 15-dan 24 samuSao dRemde,
orsulobisa da mSobiarobis gamo Svebulebis xangrZlivobis
gazrda da a.S. amis miuxedavad, Sromis kodeqsis
bevri norma ar Seesabameba aramc Tu XIX saukunis
evropuli qveynebis SromiT standartebs, aramed
ver asaxavs im minimalur standartebsac ki, rac aucilebelia
damsaqmebelsa da dasaqmebulebs Soris urTierTobis
regulirebisaTvis. kodeqsis Tanaxmad, zeganakveTuri
Sromis anazraurebis sakiTxebi regulirdeba
muSaksa da damsaqmebels Soris molaparakebiT. muSaki da damsaqmebeli warmodgenilia rogorc Tanaswori
mdgomareobis mqone ori subieqti, rac Tavidanve arasworia,
vinaidan dasaqmebuli da damsaqmebeli veranairad
ver iqnebian Tanasworebi da maT urTierTobebze ver
gavavrcelebT samoqalaqo samarTlis principebsa da
normebs. rogorc cnobilia, kontraqtis xelmoweris
Semdeg muSaki anu dasaqmebuli ukve xdeba daqvemdebarebuli
da damokidebuli damsaqmebelze. es aris realoba
da amas veravin ver uaryofs. ase, rom mxareTa
Tanasworobis principebze dayrdnoba da amis safuZvelze
normebis dadgena iwvevs yvela im xarverzs, rasac
moicavs es Sromis kodeqsi.
saqarTveloSi zogadad ar arsebobs saxelmwifo
kontroli usafrTxo Sromaze. Cvens qveyanaSi aRar
darCa organo, romelic garkveulwilad gaakontrolebs
usafrTxo Sromis pirobebs. Sromis inspeqcia
qveyanaSi aRar arsebobs, rac nonsensi da absurdia.
qveyanaSi, sadac ar arsebobs usafrTxo Sromis
garantia, zedmetia saubari Rirseuli Sromis pirobebze.
Tqveni yuradReba unda mivaqcio aseve aunazRaurebeli
Sromis sakiTxebsac. Sromis saerTaSoriso organizaciis
konvenciebiT, dauSvebelia aunazRaurebeli
Sromis gamoyeneba, maT Soris iZulebiTi da savaldebulo
samuSaoebis Sesrulebisas. XXI saukunis
saqarTveloSi ki gvaqvs norma, sadac weria, rom stiqiuri
ubedurebis Tavidan asacileblad anda misi Sedegebis
likvidaciisaTvis dasaqmebuli valdebulia Seasrulos
zeganakveTuri samuSao anazRaurebis gareSe.
garda imisa, rom aseTi normebiT ilaxeba dasaqmebuli
adamianebis uflebebi, zaraldeba aseve saxelmwifo
biujetic. magaliTad, zepiri SromiTi kontraqtebis
Sedegad, romelic nebadarTulia saqarTvelos Sromis kodeqsiT, saxelmwifo biujeti kargavs da momavalSic
dakargavs sakmaod seriozul Tanxebs, vinaidan igi qmnis
winapirobebs araformaluri dasaqmebisaTvis. saxelmwifo
aseve kargavs sakmaod seriozul Tanxebs imis
gamo, rom qveyanaSi dRemde gadauWrelia saarsebo minimumisa
da minimaluri xelfasis gaTanabrebis sakiTxi.
minimaluri xelfasi, rogorc cnobilia, qveyanaSi 20
laria. es aZlevs mewarmes saSualebas damalos momuSaveTa
xelfasebi da ar gadaixados gadasaxadebi.
saqarTvelosaTvis umwavesi problemaa umuSevroba.
oficialuri cifrebi, samwuxarod, ver asaxaven realur
situacias da umuSevrebi bevrad metia, vidre aRiricxeba
zogadad Sromis saerTaSoriso organizaciis kriteriumebiT.
eqspertTa SefasebebiT, umuSevrobis done
qveyanaSi 30%-ze bevrad metia. dasaqmebulebs Soris
mcirea (daaxloebiT 34%) daqiravebiT dasaqmebulebi,
anu adamianebi, romlebic muSaoben kontraqtiT da
dawesebuli aqvT Sromis garkveuli standartebi.
dasaqmebulTa umetesoba TviTdasaqmebulia. amasTan
sakamaToa bevri maTganis miCneva dasaqmebulad, rom
aRaraferi vTqvaT maTi Sromis pirobebze. samwuxarod,
Sromis saerTaSoriso organizacia cnobs da Cveni
saxelmwifoc amas iyenebs, rom adamiani TviTdasaqmebulia
Tu mas aqvs sakuTari sakarmidamo nakveTi, patara
baRCac ki, rom araferi vTqvaT yovelgvari uflebebis
gareSe bazrobebze dasaqmebul adamianebze da a.
S.
umuSevrobis maRali donis pirobebSi realurad
kidev ufro nakleb xelmisawvdomi gaxda samuSao adgilebi
imis gamo, rom saqarTveloSi 5 wliT gaizarda
sapensio asaki. amiT kidev ufro gamZafrda konkurencia
arsebul samuSao adgilebze. mcire pensiebi aiZulebs
pensionerebsac _ eZebon samuSao. es kidev ufro amZimebs mdgomareobas dasaqmebis sferoSi da mTlianad
socialur fons qveyanaSi.
saqarTveloSi realurad arsebobs aseve bavSvTa Sromis
gamoyenebis problema, rasac ebrZvis mTeli msoflio
da CvenTan mas ar eqceva saTanado yuradReba. dRes
momuSave bavSvi niSnavs ara marto xvalindel
gaunaTlebel Taobas, aramed niSnavs imasac, rom momavalSi
gaunaTlebeli mSoblebi Znelad Tu miscemen
TavianT Svilebs ganaTlebas, rac kidev ufro gaauaresebs
maT mdgomareobas. es didi da seriozuli problemaa,
magram davubrundeT isev SromiT uflebebs.
Sromis axali kodeqsiT faqtiurad ignorirebulia
evropis socialuri qartiis moTxovnebi, maT Soris
iseTi muxlebis, romelTa ratificirebac moaxdina
saqarTvelos parlamentma. ignorirebulia aseve Sromis
saerTaSoriso organizaciis fundamenturi konvenciebis
moTxovnebi; jerac ar aris ratificirebuli
konvencia koleqtiuri molaparakebebis Sesaxeb da socialuri
dialogi qveyanaSi faqtobrivad ar mimdinareobs.
miuxedavad imisa, rom aRniSnuli konvencia ratificirebuli
ar aris saqarTvelos parlamentis mier,
imis gamo, rom varT Sromis saerTaSoriso organizaciis
wevri qveyana, misi konvenciebi da rekomendaciebi
garkveulwilad savaldebuloa CvenTvisac.
Sromis axali kodeqsis miRebamde saqarTvelos profesiuli
kavSirebis gaerTianebam moawyo bevri aqcia
antikonstituciuri Sromis kanonmdeblobis Secvlis
moTxovniT. rogorc aRvniSneT, Cveni moTxovnebis
garkveuli nawili gaTvaliswinebuli iqna, magram
saWiroa meti aqtiuroba da vcdilobT kidev ufro efeqturi
nabijebis gadadgmas.
imis gamo, ro saqarTvelos SromiTi kanonmdebloba
ugulebelyofs Sromis saerTaSoriso organizaciis konvenciebisa da `evropis socialuri qartiis~ moTxovnebs,
qveyanas SeiZleba Seeqmnas seriozuli problemebi
saerTaSoriso TanamegobrobaSi integraciis TvalsazrisiT.
amis miuxedavad, xelisuflebas, samwuxarod,
ar surs dialogi im organizaciebTan, romlebic
warmoadgenen sazogadoebis mniSvnelovani nawilis,
Tavisi wevrebis azrs. Cveni azriT, Seiqmna sakmaod paradoqsuli
situacia imasTan dakavSirebiT, rom profkav-
SirebTan da arasamTavrobo organizaciebTan erTad axali
kodeqsis mowinaaRmdegeTa siaSi aRmoCnda saqarTvelos
mewarmeTa kavSiric. aseTi Sromis kodeqsi namdvilad
ar uwyobs xels socialur stabilurobas qveyanaSi.
arastabilur qveyanaSi ki arc adamianis uflebebi
iqneba daculi da verc profkavSirebi ganviTardeba.
saqarTveloSi Sromis sferoSi arsebuli situacia
imiTac aris ganpirobebuli, rom CvenTan jer kidev ar
aris Camoyalibebuli samoqalaqo sazogadoeba. sakmaod
susti samoqalaqo sazogadoebis nawili gaxlavT
profkavSirebi da isic funqciuri reorganizaciis procesSi
imyofeba. Cveni sazogadoebis mentalitetis
bralic aris am institutis ganuviTarebloba, vinaidan
ar aris gaazrebuli, rom socialuri dialogi socialuri
samarTlianobisa da stabilurobis uzrunvelyofis
realuri gza da saSualebaa. roca profkav-
Sirebi atarebs aqcias, sazogadoebis umetesoba ver
acnobierebs misi mxardaWeris mniSvnelobas da amjobinebs,
televiziiT adevnos aqciebs Tvali, vidre sakuTar
Tavze ar gamocdis samsaxuridan ukanonod gaTavisufldebis
an SromiTi uflebebis sxva darRvevas. aseTi
mentaliteti im garemos bralicaa, sadac Cven aTeuli
wlebis ganmavlobaSi gviwevda cxovreba. mentalitetis
Secvlas dro sWirdeba, magram imasac vxvdebiT, rom aucilebelia Cveni Zalisxmevis gazrda, raTa
saqarTvelos profkavSirebi realurad daemsgavsos
dasavluri tipis profkavSirul organizaciebs da realurad
SeZlos masze dakisrebuli rolis Sesruleba
qveyanaSi socialuri viTarebis gaumjobesebisaTvis.
is, rac Wirs sazogadoebas, sWirs profkavSirebsac.
naklovanebebis gacnobiereba gvexmareba maT daZlevaSi.
seriozuli problemaa organizaciis wevrebis Senar-
Cuneba. sawyis etapze Cven SevZeliT wevrebis klebis
SeCereba da zogierT dargSi matebiskenac wavediT. es
SevZeliT im reformebiT, rac Cven ganvaxorcieleT.
mogexsenebaT, rom samocdaaTi wlis manZilze profkav-
Sirebis TviTon ideologia iyo dakarguli, imitom, rom
es iyo partiis sateliti organizacia da am organizaciis
xelmZRvaneli faqtobrivad iniSneboda saxelmwifo
struqturebidan. dReisaTvis es ase aRar aris. vcdilobT
dasavluri tipis profkavSiruli organizaciis
mSeneblobas, roca qvevidan zemoT xdeba profkavSiris
Seneba da ara ise, rogorc keTdeboda sabWoTa kavSiris
periodSi.
dRes Cven aq vimyofebiT Jan-Joresis fondis mxardaWeriT.
sakmaod pesimisturi iyo Cveni gamosvla. pesimistur
notaze mimdinareobs im problemebis warmoCena,
rac qarTul sazogadoebas sWirs zogadad. magram
swored Joresis sityvebia, rom `xalxs Zlierni ama
qveynisa manam hgoniaT uZlevelni, sanam daCoqil mdgomareobaSi
Sescqerian maT~. Cven da sazogadoeba mTlianad
Tu gaviTavisebT imas, rom interesi da dakveTa
rogorc politikuri, aseve ekonomikuri, xelisuflebas
unda misces sazogadoebam, maSin bevri problemac
mogvardeba. arasworad mimaCnia mxolod kritika, Tu
ra gaakeTa an ar gaakeTa xelisuflebam, vinaidan risi
uflebac misca mas sazogadoebam, xelisufalmac moswored
is SemogvTavaza. Sromis uflebis dasacavad gamarTul
Cvens aqciaze aTi aTasi kacis nacvlad rom gamosuliyo
oTxmoci aTasi kaci, maSin, merwmuneT, aseTi
Sromis kodeqsi ar gveqneboda. marTalia, amas jer ver
acnobierebs xalxi, magram amis gacnobiereba aucileblad
moxdeba da Cveni Zalisxmevac SromiTi uflebebis
dasacavad ufro efeqturi iqneba


No comments:

Post a Comment