ახალგზარდული პოლიტიკა

  

   axalgazrduli politika

axalgazrdebs metad mniSvnelovani roli eniWebaT qveynis ganviTarebis da demokratiul saxelmwifod Camoyalibebis procesSi. axalgazrdebi warmoadgenen sazogadoebis ganuyofel nawils, fenas, romelsac SeuZlia damkvidrebuli Sexedulebebis inovacia da progresireba. qveynis sazogadoebriv-politikur cxovrebaSi axalgazrdebis aqtiuri monawileoba uzrunvelyofs Tavisufali azrovnebis ganviTarebas da transformacias.

dRevandel saqarTveloSi saxalmwifos ar aqvs konkretuli gegma an strategia axalgazrduli politikis ganviTarebis mxriv. pirvel rigSi, aucilebelia Rrmad gaanalizdes da Semdgom SemuSavdes saxelmwifo axalgazrduli politikis koncefcia, romelSic mkafiod aisaxeba axalgazrda Taobis mniSvneloba qveynis sazogadoebriv da politikur cxovrebaSi, maTi roli demokratiuli saxelmwifos Camoyalibebis procesSi, gansazRvravs axalgazrdobis xelSewyobisa da axalgazrduli moZraobis ganviTarebis strategias. rac mTavaria, saxelmwifom axalgazrduli politika qveynis erT-erT umTavres mimarTulebad unda gansazRvros.     saxelmwifom da misma Sesabamisma institutebma gansakuTrebuli yuradReba unda dauTmon axalgazrdebis qveynis srulfasovan moqalaqeebad Camoyalibebas. amisaTvis aucilebelia rom saxelmwifom Seqmnas da Camoayalibos Sesabamisi sakanonmdeblo baza sadac axalgazrdoba ganisazRvreba rogorc socialuri jgufi.

aucilebelia rom axalgazrduli politikis ganviTarebisaTvis ganisazRvros konkretuli mimarTulebebi rogoricaa axalgazrduli organizaciebisaTvis xelSewyoba da iseTi saxelmwifo fondebis Seqmna saidanac maT SeeZlebaT sagranto dafinansebis miReba, aseve mniSvnelovania axalgazrdebisTvis xarisxiani ganaTlebis miRebis sakiTxebi da dasaqmeba swavlis periodSi. axlgazrduli politikis prioritetuli mimarTuleba unda iyos niWieri axalgazrdebis SenarCuneba da saqarTveloSi datoveba raTa ar moxdes qveynidan inteleqtualuri potencialis gadineba, aseve axalgazrdebs unda qondeT imis saSualeba da pirobebi rom damoukideblad CaerTon qveynis politikur cxovrebaSi da sazogadoebriv saqmianobaSi.

axalgazrdebisTvis mniSvnelovan platformas unda warmoadgendes universitetebSi arsebuli studenturi gaerTianebebi, romelTa saSualebiTac maT unda SeeZloT universitetis saqmianobaSi aqtiuri monawileobis miReba. saqarTveloSi dRes arsebuli viTarebidan gamomdinare studentTa didi nawili indiferentuladaa ganwyobili amgvari gaerTianebebisadmi, radganac studentur gaerTianebebs da kavSirebs am etapze ar aqvT imis saSualeba rom rame gavlena moaxdinon universitetis cxovrebaze, aseve aSkaraa rom sxvadasxva politikuri Zalebi maTze axdenen zegavlenas.  aucilebelia rom saxelmwifom gansazRvros politikuri Zalebis moqmedebis areali universitetebSi, rac studentebs miscems saSualebas rom damoukideblad gaakeTon sakuTari arCevani.

saqarTveloSi arsebobs axalgazrdul organizaciaTa nacionaluri sabWo, (saons) romelic aris qolga organizacia da aerTianebs saqarTveloSi moqmed axalgazrdul organizaciebs. organizacias gaaCnia sakmaod didi potenciali, Tumca bolo xans  igi sakmaod dasustebulia da aRar warmoadgens realur Zalas, rac gamowveulia saxelmwifos mxridan misi ignorirebis gamo da aseve imis gamo rom aSkarad SeimCneva erT-erTi partiis mier misi monopolizeba, rac sxva axalgazrduli organizaciebis ukmayofilebas da xSir SemTxvevaSi maT mier organizaciis datovebas iwvevs. Zalian mniSvnelovania rom msgavsi organizacia qondes saxelmwifos mxridan xelSewyoba, radgan esw bevrad ukeT uzrunvelyofs axalgazrduli organizaciebis gaaqtiurebas da maT CarTvas sxvadasxva saxis saqmianobebSi.   

axalgazrduli politikidan gamomdinare mniSvnelovania Tuki yuradReba mieqceva axalgazrdebis socialur mdgomareobas. saqarTveloSi (mSoblebisgan) damoukidebeli cxovrebis dawyebis SemTxvevaSi axlgazrdebs an axalgazrda ojaxebs saxelmwifos mxridan ar aqvT aranairi xelSewyoba.

saqarTveloSi arsebuli programa “patriotebi” romelic gulisxmobs axalgazrdebisTvis axlgazrduli banakebSi dasvenebas da maT CarTvas sazogadoebriv saqmianobaSi da aRzrdas rogorc qveynis patriotebis, ar emsaxureba Tavis mizans. aucilebelia rom am programis ganxorcieleba saxelmwifom gadaabaros samoqalaqo sazogadoebis sxvadsxva jgufebs, romblebic Tavisuflebi arian partiuli gavlenisagan. amastan aset banakebSi axalgazrdebs CautardebaT sxvadasxva saxis treiningebi da seminarebi rac momavalSi maT daexmarebaTom ukeT CaerTon sxvadasxva sazogadoebriv saqmianobebSi.

qveyanaSi arsebuli situaciidan gamomdinare studentebis umravlesobas uWirs swavlis periodSi samuSaos povna. dasaqmebis SemTxvevaSi ki isini veRar axerxeben swavlisTvis saTanado drois daTmobas. amisaTvis aucilebelia rom saxelmwifom SeimuSaos Sesabamisi kanonmdebloba rac damsaqmebels daavalebs rom students swavlis periodSi muSaobis dros Seuqmnas Sesabamisi pirobebi raTa man moaxerxos swavlis gagrZeleba saTanado doneze.

saxelmwifos ganviTarebisaTvis didi mniSvneloba aqvs ganaTlebuli sazogadoebis Camiyalibebas, amitom saqarTvelos saxelmwifo politika mimarTuli unda iyos xarisxiani ganaTlebis xelmisawvdomobisa da ganaTlebis sistemaSi arsebuli korufciis aRmofxvrisaken, radgan ganaTlebaSi arsebuli korufcia xels uSlis xarisxiani ganaTlebis sistemis Camoyalibebas.

ganaTleba aris  sawindari ekonomikurad warmatebuli sazogadoebisa da aris saukeTeso dazRveva umuSevrobis winaaRmdeg.  didi mniSvneloba aqvs adreuli asakidanve  ganaTlebis miRebas. xarisxiani ganaTlebis xelmisawvdomoba gulisxmobs, rom saxelmwifo valdebulia uzrunvelyos moqalaqis ganaTleba baRis asakidanve.

nebismieri moqalaqisaTvis, maT Soris axalgazrdebisaTvis, saWiroa saSualo ganaTleba. saxelmwifo valdebulia uzrunvelyos yvela moqalaqisaTvis saSualo ganaTlebis xelmisawvdomoba. imavdroulad, xarisxiani saSualo ganaTleba aris mniSvnelovani winapiroba warmatebuli umaRlesi ganaTlebisa.

saxelmwifos ganviTarebisaTvis aucilebelia profesionali kadrebi. qveyanaSi arsebuli umaRlesi saganmanaTleblo sistema ver uzrunvelyofs axalgazrdis profesionalad Camoyalibebas. marTalia, erovnuli gamocdebiT saxelmwifom SezRuda korufcia umaRles saswavleblebSi CambarebelTaTvis, magram mTavari _ xarisxiani ganaTleba _ jer kidev Sori perspeqtivaa qarTveli axalgazrdebisaTvis. rogorc wesi, ukeTesi ganaTlebis miRebis mizniT, axalgazrdebi xSirad samudamod toveben saqarTvelos, rac, Tavis mxriv, xels uwyobs niWieri axalgazrdebis, inteleqtis qveynidan gadinebas.

saxelmwifo sagranto dafinanseba unda gavrceldes studentebze, romlebic Caabareben umaRles saxelmwifo saswavleblebSi, xolo is studentebi, romlebic Caabareben kerZo umaRles saswavleblebSi, swavlis safasurs Tavad gadaixdian.

saxelmwifom unda uzrunvelyos profesiuli ganaTlebis centrebis Seqmna da ganviTareba. amasTanave, universitetebsa da umaRles saswavleblebSi studentebis profesiuli praqtikiT uzrunvelyofa.

Zalzed mniSvelovania aseve araformaluri ganaTlebis sakiTxi, rac gulisxmobs axlgazrdebisTvis skolis da universitetis gareT ganaTlebis miRebas. aseTi ganaTleba xels uwyobs maTi cnobierebis da intetleqtis amaRlebas.

ganaTlebis xarisxi da skolis marTva

                                                                                                                 ზვიად მიმინოშვილი

dRes ganaTlebis politikis diversifikaciasa da profesionalizmisgan gandgomas vafiqsirebT. sistemis “eqstraordinalur warmatebebze” orientirebuli mesveurebi gaumarTlebel, dausabuTebel da upasuxismgeblo nabijebs dgamen.

“eqstraordinalebi” swavlebis xarisxis xelSewyobad sajaro skolebSi policiuri reJimis damyarebas asaReben. maTi damokidebuleba sajaro skolebisadmi calsaxaa: aq qaosia. sruli udisciplinoba da ganukiTxaoba. normaluri ganaTleba kerZo skolebSia SesaZlebeli. sulac araa aucilebeli yoveli arCevnebis win maswavlebelTa mravalaTasian eleqtoratze reveransebis keTeba. maswavleblebi uvargisebi arian da msoflio yuradRebis centrSi moqceul qveyanas arcxvenen. samarcxvino maswavleblebisa da skolebis Senaxva ki msoflio Tanamegobrobisgan aRiarebul elitarul mmarTvelobas mZime tvirTad awevs. sajaro skolebidan warmoudgenelia konkurentunariani da kvalificiuri kadrebis gamosvla.

Sesabamisad viRebT iseT mdgomareobas, sadac:

sabolood SeiZleba iTqvas, rom:

minda Sevexo ganaTlebis saministros mier mandaturebis institutis dasanergad warmoebuli ybadaRebul kampanias. aqve aRvniSnav, rom mandaturis institutis msgavsi aSS-Sic aris. Tumca aSS-s skolis dafinanseba 46 milion dolars Seadgens, saqarTveloSi ki – 168 510 dolars (300000 lari) Zlivs aRwevs. es ukanaskneli amerikuli skolebis dafinansebis 1%-ic ki ar aris (0.37 %). skolis mTliani dafinansebis 5% -is mandaturebis xelfasebad gacema swavlebis xarisxis da bavSvis saukeTeso interesebis sruli ignorirebis magaliTi SeiZleba iyos da meti araferi. xolo iq sadac 60 oboli, 80 socialurad daucveli, 24 ltolvili, 42 hiperaqtiuri, 10 inkluziuri, 40 sazRvargareT da 90 martoxela mSobelis (Tbilisis erT-erTi skolis monacemebi) bavSvi swavlobs amgvar danaxarjebs gamarTleba ar aqvs.

amasTan, roca masalisadmi damokidebuleba ganpirobebulia mxolod valdebulebiT da iZulebiT, is ar aris disciplinaruli. gulmodgineba marto gulmodginebisTvis ki aris marto disciplina. aseT rames adgili aqvs, roca mxolod disciplinis Rirebulebas da movaleobis grZnobas eZleva upiratesoba. es ewinaaRmdegeba swavlebis aqtiur meTodebsa da im Teoriebs, romlis gamoyenebac ase mniSvnelovania erovnul saswavlo gegmebSi warmodgenili Sedegebis misaRwevad.

disciplinisa da bavSvTa danaSaulobebis aSS-s skolebis statistika da zogadi mdgomareoba aseTia: ix. danarTi # 1

garda zemoT aRniSnuli saqmianobisa skolaSi warmatebuli marTvis utyuari garanti aris xarisxiani swavleba.

swavlebis xarisxis erToblivad marTva

dRevandel skolebSi, ise rogorc arasdros, aqtualuria swavlebis xarisxis erToblivad marTvis problema - saswavlo dawesebulebis yvela saorganizio procesis uwyveti ganviTarebis zogadorganizaciuli meTodi.

swavlebis xarisxis xelSewyobas Tanamedrove msoflioSi konkurentunariani da kvalificiuri kadrebis gamosavlenad sul ufro da ufro meti yuradReba eqceva. am mizniT yvela donis saganmanaTleblo struqturebi gamalebiT cdiloben zogadorganizaciuli meTodis damkvidrebiT xeli Seuwyon nebismieri organizebuli procesis uwyvet ganviTarebas. pirobiTad am meTods swavlebis xarisxis erToblivi marTvis meTods vuwodebT.

ramodenime aTeuli wlis winaT xarisxis erToblivi marTvis filosofia warmatebiT dainerga aSS-sa da iaponiaSi. dRes ki uamravi wamyvani firmisa da kompaniisaTvis uaRresad prestiJuli winswrafvis niSans warmoadgens.

xem-is mTavari idea imaSi mdgomareobs, rom saganmanaTleblo centrebma unda izrunon ara marto maRalkvalificiuri da kompetenturi kursdamTavrebulebis gamoSvebaze, aramed am centrebSi saswavlo procesis maRalxarisxovnad warmarTvazec, pedagogiuri gundis saqmianobis CaTvliT. skolis swarfi da efeqturi ganviTareba ZiriTadad swored am sam burjs efuZneba:

xarisxi Semdegi kategoriebis mixedviT ganisazRvreba:L

xem-is principi mwvervalis dapyrobis paradigmiT SeiZleba gamoixatos. roca mTamsvleli mwvervalisken miiswrafis is zurgsac imagrebs (ase vTqvaT izRvevs), sayrdens poulobs da winidanac damzRvev bagirebs eWideba. amis kvalobaze xem-is realizebas zevidan `amoqaCvac~ da qvemodan `mowolac~ sWirdeba.

xem or xids aerTianebs: xarisxis kontrolis da xarisxis amaRlebis.

amaTgan pirveli, xarisxis kontroli, inarCunebs aucilebel xarisxs (simaRles mwvervalze asvlisas) da skolisaTvis garkveul garantias warmoadgens, rac mSobelsa da Tems skolaSi mimdinare saswavlo procesis mimarT rwmenas unergavs. meore, xarisxis amaRleba, varaudobs, rom xarisxi ara Tu unda SenarCundes, aramed unad amaRldes kidec, Sesabamisi garantiebis momatebiTac. am ori meqanizmis saSualebiT `mTamsvleli mwvervalebisken gzas agrZelebs~, anu mimdinareobs skolis uwyveti ganviTarebis procesi.

ra aris swavlebis xarisxis erToblivi marTva?

swavlebis xarisxis erToblivi marTva -  esaa marTvis stili, romelic mSoblis, sazogadoebisa da saxelmwifos TvalsazrisiT kvalificiur kursdamTavrebulebsa da swavla/swavlebis momsaxurebas gulisxmobs. xem esaa xarisxiT garantirebuli, damkveTze (mSobelze, sazogadoebaze, Temze) fokusirebuli, faqtebze dafuZnebuli, brZanebiT marTuli procesi. sxemi saqmianobis ganuwyveteli gaumjobesebis gziT saskolo miznebis gegmazomier miRwevazea orientirebuli. sxem-is principebi cnobilia rogorc `xarisxis sayovelTao gaumjobeseba~, `saerTaSoriso donis xarisxi~, `xarisxis uwyveti ganviTareba~, `momsaxurebis sayovelTao xarisxi~, `marTvis sayovelTao xarisxi~.

`marTvis sayovelTao xarisxSi~ sityva `sayovelTao~ aRniSnavs, rom mocemul proicesSi skolis yvela TanamSromeli unda CaerTos. `xarisxi~ mSoblisa da sazogadoebis moTxovnilebis dakmayofilebas aRniSnavs, `marTva~ ki xarisxis gansazRvruli donis miRwevisaTvis aucilebeli mimarTebaa pedagogiuri gundisa da swavla/swavlebis procesisadmi.

marTvis sayovelTao xarisxi - araa programa. esaa sistematiuri, integrirebuli da organizebuli marTvis stili, romelic xarisxis ganuwyvetel zrdas isaxavs miznad. es araa `marTvis~ axireba. esaa droiT Semowmebuli marTvis stili, romelsac aTeuli wlis ganmavlobaSi mravali mowinave saswavlebeli iyenebs.

xem-is moqmedeba

arsebobs xem-is 14 universaluri principi.

14 universaluri principi

swavlebis xarisxis erTobliv marTvas swored es 14 principi gansazRvravs. skolis sasikvdilo xuTi sneulebis gansakurnav salbunadac es 14 wamali miiCneva.

xuTi sasikvdilo sneuleba

swavlebis xem-is warmatebiT gansaxorcieleblad aucilebelia xuTi sasikvdilo sneulebis likvidacia. Tu es ar moxdeba, isini daupirispirdebian TviT sxem-is ideas da TandaTanobiT skolas daRupaven.

xuTi sasikvdilo seni:

xem-s upiratesoba

mokle da xangrZlivvadiani sargebeli nebismieri marTvis stilSia. swavlebis xarisxis erToblivi marTva Sedegad ramodenime moklevadian sargebals aRmoacenebs, Tumca ZiriTadad igi xangrZlivvadian efeqts iZleva, romelic misi warmatebuli realizebis Semdeg igrZnoba. did skolebSi (1200-1500 bavSvi) ramdenime welia saWiro imisaTvis, rom xangrZlivvadian miznebs mivaRwioT.

grZelvadiani sargebelis miReba swavlebis xarisxis erToblivi marTvisgan marTlac aris mosalodneli. esenia:

Secdomebisagan Tavis aridebam da sworma moqmedebebma droisa da resursebis dazogva unda gamoiwvios. maSin ki fondebi da danazogebi momsaxurebis gafarToebasa da swavlebis xarisxis amaRlebaisken SeiZleba miimarTos.

xarisxis erTobloivi marTva enTuziazmis, iniciativebis waxalisebisa da pedagogiur da profesiul saqminobaSi premirebisa da dajildovebis gziT samsaxuriT miRebuli kmayofilebis atmosferos Seqmnas miesalmeba. Tu eqsperimentirebis procesSi daSvebuli Secdomebi profesiul ganviTarebad da gamocdilebis dagrovebad aRiqmeba, maSin pedagogi SemoqmedebiTad miudgeba axali ideebisa da iniciativebis gamovlenis saqmes. aseT SemTxvevaSi mTeli personali aqtiurad CaerTveba skolis ganviTarebisa da gardaqmnis procesSi.

“patar-patara” problemebis skolis administraciis TvalTagan moridebis da daSvebuli Secdomebis miCqmalvis nacvlad, pedagogiuri personali, maT meyseul gamoaSkaravebas da maTze meyseul reagirebas moTminebiT da mizandasaxulad uyurebs. maTi drouli gadawyvetiT samomavlod mosalodneli globaluri maStabis problemebis Tavidan acilebas cdilobs. Tu pedagogi xedavs, rom is skolis ganuyofeli da saWiro nawilia, samsaxuri damakmayofilebelia maSin TandaTanobiT ecdeba procesSi ufro da ufro kompetenturad, damajereblad da misi SesaZleblobebis maqsimaluri realizebiT CaerTos.

swavlebis xarisxis erTobliv marTvaSi gamoiyeneba mbrZanebluri midgoma, romelic erTis mxriv kolegebs problemis mogvarebis gamocdilebas gadascems, meores mxriv ki - am gamocdilebis erToblivi muSaobis dros efeqturad gamoyenebis saSualebas aZlevs.  administrirebul-subordinirebul TanamSromlebs problemis mogvarebis garkveuli gamocdileba gaaCniaT, amitom maT SeuZliaT sferoTa (struqturul erTeulTa) TanakveTis arealSi warmoSobili problemebis mega-brZanebebis momzadebaSic miiRon monawileoba. es lokaluri gjufis gavlenis vels scildeba. sxem skolas problemebis mogvarebaSi did moqnilobas sZens, amasTan yvela TanamSromlis saqmianobis SromiT pasuxismgeblobasa da xarisxsac zrdis.

sxem skolis mogebis generatorad unda iqces. TviT midgoma ki ar iZleva am mogebas, aramed misi gegmazomieri da warmatebuli realizaciis procesi, romelic Tavis mxriv resursebis dazogvisa da danaxarjebis Semcirebis saSualebebs warmoaCens. sxem-isTvis aucilebelia rutinuli operaciebis Sesrulebac. marTali rom vTqvaT, skolisTvis, resursebisa (adamianuri, materialuri, droiTi) da saSualebebis danazogi ukve `mogebad~ unda ganvixiloT.

sxem marTvis avtoritaruli stilis winaaRmdeg

avtoritaruli marTvis stilis saTeveSi yovlisSemZle direqtori zis, romelic misdami daqvemdebarebuli personalisadmi zemoqmedebis yvelanair berkets flobs. avtoritaruli stilis ukmarisobaa adamianoba da pirovnuli mimzidveloba (ufro xSirad ki profesionalizmi). xarisxis erToblivi marTva gundis warmatebaze orientirebuli stilia, romelsac qarizmatuli lideri ganagebs. saukeTeso xarisxis misaRwevad is kolegebze saqmianobis procesSi zemoqmedebs. amgvarad skolas SeuZlia `moTxovnebisa da gakicxvis~ mankier wres Tavi daaRwios. sxem-is dros problemebSi aravin aravis brals ar sdebs. nacvlad amisa - mis gadaWras cdilobs.

naTelia, rom marTvis es ori stili diametralurad gansxvavdeba erTmaneTisagan. maTi ZiriTadi ganmasxvaveblebia:

ავტორიტარული მართვა	სქემა
problemis `swrafad mogvareba~	problemis grZelvadiani mogvareba
Zveli (nacadi) gziT svla	axali gzebisa da SemoqmedebiTi midgomebis kursi
resursebis kontrolireba funqciebis danawilebis gziT	resursebis optimizacia mTeli skolis maStabiT
adamianebze kontrolis damyareba	adamienebisaTvis pasuxismgeblobebis gadanawileba

ქართული სოფელი- პრობლემები და პერსპექტივები

qarTuli sofeli: problemebi da perspeqtivebi

konferencia

26 seqtemberi, Tbilisi, sastumro ,,vere palasi“

soflis problemebi saqarTvelos mTianeTSi

(raWis magaliTi)

demografia

      mTa saqarTvelosTvis yovelTvis warmoadgenda bunebriv fars, igi metad iyo daculi mterTa Semosevebisgan. bunebrivi matebisaTvis aq ufro ukTesad iyo pirobebi Seqmnili, amasTan mTis mosaxleba  asrulebda mesazRvris funqcias, inaCunebda erovnul genofonds, romelic Semdgom avsebda gapartaxebuli baris mosaxleobas.

      jer kidev  me-19 saukunis bolos raWidan dawyebuli migracia uaryfiTad Seafasa ilia WavWavaZem da sTxova qarTvel inteligencias, burJuazias gamoZebniliyo saxsrebi  da raWis Warbi mosaxleoba CaesaxlebinaT saqarTvelos barSi, kerZod kaxeTsa da qarTlSi.

      1886 wlis aRweriT raWis mazris mosaxleoba (dRevandeli onisa da ambrolauris raionebi) Seadgenda 78,0 aTas adamians. sasoflo-sameurneo miwebis simciris gamo regions uWirda Warbi mosaxleobis gamokveba, ris gamoc aqaurma mosaxleobam masiurad daiwyo gadasaxleba Crd. kavkasiaSi.

sainteresoa isic, rom am periodSi miwa yvelaze Zvirad raWis reginSi Rirda.

       regionma ramdenime migracia ganicada: maT-Soris  me-19 saukunis bolodan me-20 saukunis dasawyisamde Crdilo kavkasiaSi, amerikis kontinetze da SEdarebiT mcired  evripaSi.

me-20 saukunis 30- 40-ian wlebSi saxelmwifos CareviT kaxeTSi, afxazeTsa  da mesxeT-javaxeTSi.

      60- 70- ian wlebSi masiurad daiwyo axalgazrdebis gadineba didi qalaqebisaken Tbilisi, rusTavi, quTaisi, baTumi.

damoukideblobis wlebidan ki evropaSi, amerikaSi da gansakuTrebiT ruseTSi.

       2002 wlis aRweriT  raWis regionSi myofi mosaxleoba  orive regionSi  Seadgenda 19,0 aTasamde adamians, saidanac  TiTqmis 50% -ze meti pensioner iyo.

      faqtiurad 70-iani wlebidan iwyeba  regionSi  mosaxleobis bunebrivi kleba, gardacvalebam gadaaWarba dabadebas.

mcire magaliTi:

2004 wels onis raionSi daibada 39 bavSvi, xolo gardaicvala 293 adamiani.

ambrolauris raionSi daibada 107 bavSvi, xolo gardaicvala 416 adamiani.

mimdinare wels skolaSi movida onis raionSi 31 bavSvi.

ambrolauris raionSi 112 bavSvi.

ramdenime magaliTi:

sofeli Rebi – raWis yvelaze bolo sofeli  rf-s sazRvarze

gasuli saukunis 70-ian wlebSi skolaSi swavlobda 650-mde moswavle, dReisaTvis  mxolod 45 bavSvia.

      1928 welsqarTveli eTnigrafis s. makalaTias cnobiT TemSi (Rebi, gona, CveSo, TevreSo) cxovrobda 800-mde komli, 6,0 aTasamde mosaxleobiT, dReisaTvis  aq mxolod 180-mde komlia 320 suliT, maT Soris 2 safexuriani  (iq sadac ori Taoba da meti cxovrobs) mxolod 70-mdea.

      mdinare jejoris xeobis 14 sofelSi, romelic uSualod esazRvreba konfliqtis regions (e.w samxreT oseTi) javis raions darCa 1 saSualo skola, sadac mxolod 24 bavSvi swavlobs. 2008 wlis konfliqtis Semdeg daixura wedisisa da qvedis dawyebiTi skolebi.

      SeiZleba iTqvas, rom dReis mdgomareobiT, raWis regioni demografiulad mkvdari regionia.

      erTaderTi qvemo raWaSi xvanWkaris regioni inarCunebs SedarebiT stabilurobas.

miwis resursi

miuxedavad imisa, riom raWis regioni mdidaria miwis resursebiT, s/sameurneo miwebi aq mainc mcirea. miwis udidesi nawili 160,0 ha-mde dakavebuli aqvs tyeebs. s/sameurneo farTobebi Sedgens daaxloebiT 85,0 aTas ha-s, saidanac 80% modis saTibsa da saZovrebze. uSualod s/sameurneo kulturebsa da saxnav-saTes miwebs uWiravs 6,5 ha-mde.

      aRsaniSnavia, rom bolo 40 wlis ganmavlobaSi s/sameurneo miwebis didi nawilis gatyeveba moxda TiTqmis 30,0 aTas ha-ze meti, maT Soris onis raionSi 17,0 aTas ha-ze meti.

gansakuTrebiT aqtiurad daiwyo s/sameurneo miwebis gatyeveba 70-iani wlebis bolos, rodesac gauqmda kolmeurneobebi, Semcirda msxvilfexa pirutyvis raodenoba da naTesi farTobebi. dReisaTvis saTesi farTobebis TiTqmis 70% gadasulia saTib-saZovrebze.

70-80-ian wlebSi marto onis raionidan 5,0 aTas tonaze meti xili bardeboda sakonservo qarxnebs (rogorc kulturuli, aseve veluri jiSebi).

TiTqmis aRar iTeseba marcvleuli kulturebi: simindi, lobio da rac iTeseba, isic mxolod piradi gamoyenebisaTvis, misi mciredi nawili midis bazarze, daaxloebiT 10-15%.

bolo wlebSi erTaderTi progresi igrZnoba xvanWkaris zonaSi, sadac daiwyo axali venaxebis gaSeneba – bolo 15 wlis manZilze gaSenda 200 ha-ze meti axali venaxi, gaixsna ori axali Rvinis qarxana.

odnavi winsvlaa mefutkreobaSi, bolo wlebSi gaizarda futkris ojaxebis raodenoba da marto onis raionSi 2000 ojaxs gadaaWarba. aRsaniSnavia, rom saqarTvelos bazarze raWuli Tafli yvelaze Zviria. adgilze 1 kilogramis fasi 15-18 laris farglebSi meryeobs.

regionSi misi resursebidan gamomdinare SesaZlebelia futkris ojaxebis raodenoba 6000 ojaxamde gaizardos.

katastrofuli mdgomareobaa mecxoveleobaSi. regioni, sadac soflis meurneobis produqtebis udides nawils mecxoveleobis produqti warmoadgenda, dReisaTvis samrewvelo TvalsazrisiT faqtiurad mkvdaria. onis raionis magaliTi: msxvilfexa pirutyvis suladoba 1990 wlidan 1996 wlamde 8,6 aTasi sulidan TiTqmis 16,0 aTas sulamde gaizadra. am wlidan iwyeba masiuri Semcireba.  dReisaTvis raionSi misi raodenoba 5,0 aTasze naklebia.

meRoreoba – 1987 wels iyo yvelaze maRali maCvenebli – marto kooperaciulma seqtorma daamzada 160 tonaze meti tradiciuli raWuli lori, rac cocxal wonaSi TiTqmis 370 tonaze metia, amis garda saxelmwifos Cabarda 200 tonaze meti cocxali xorci.

dReis mdgomareobiT zogadi gaTvliT (radgan statistika aRar arsebobs), onis raionSi, kerZo glexur meurneobaSi Zalian mcire raodenobiT, daaxloebiT 2000 sulamdea SemorCenili Rori. 2 wlis ukan Wirma TiTqmis 80%-iT gaanadgura Roris suladoba.

regionis mosaxleobis dasaqmebaSi da maTi Semosavlebis formirebaSi didi mniSvneloba hqonda satyeo seqtors, sadac wvril sawarmoebSi (saxerxebi, saamqroebi) teqnikaze (traqtorebi, xe-tyis mzidebi) dasaqmebuli iyo uravis, riceulis, TluRis MmTlianad onis raionis Sromisunariani mosaxleobis TiTqmis 20%.

      minda icodeT, rom tyeTmowyobis masalebiT regionis tyis Sematebis yovelwliuri resursi Seadgens 330,0 aTas m³ –ze mets. bolo 15 wlis manZilze mTel regionSi  samsale xe-tyis Wra weliwadSi ar ascilebia 11 aTas m³. maT Soris onis raionSi yvelaze maRali iyo 2001 weli – 4.5 aTasi m3. saSeSe xe-tye saSualod regionSi iWreba 60 aTasi m³-is odenobiT – erTi ojaxi (komli) saSualod wliurad moixmars 7 m³ saSeSe xe-tyes.

wlebis ganmavlobaSi regionSi iyos praqtikaSi danergili  rom adgilobriv mosaxleobaze komlze icemoda (ZiriTadi  iq sadac samasale xe-tye iWreboda) 5-10 m³ – samasale xe-tye piradi saWiroebisaTvis saidanac  80% xvdeboda bazarze – riTac mosaxleobis mcire Semosavali hqonda. dRes es TiTqmis mTlianad akrZalulia, gadasulia komerciul seqtorze. glexma, mcire  mewarmem dakarga Semosavlis wyaro. adgilobriv mewarmes ara aqvs imis finansuri saSualebebi, rom msxvili tenderebSi miiRos monawileoba.

struqturuli problemebi

Zalian cudi Sedegi moitana mTis regionebisaTvis konstituciidan mTis regionebze gansakuTrebuli muxlis amoRebam da aqedan gamomdinare “SeRavaTebi mTis regionisaTvis” kanonis gauqmebam. aseve pirveli donis TviTmarTvelobis (soflis, Temis) gauqmebam. ikargeba Temis, soflis tradiciuli, istoriuli sazRvrebi. saxelmwifo maqsimalurad cdilobs daepatronos soflis sakuTrebas miwebs, tyeebs – gansakuTrebiT cudad Semoutrialda raWis soflebs TiTqmis koleqtiurad miRebuli gadawyvetileba saerTo sakuTrebaSi daetovebinaT soflis kuTvnili saTibebi da saZovrebi, es miwebi dRes ukve gacxovelebuli vaWrobis sagani gaxda saxelmiwfos mxridan.

Secdoma iyo daSvebuli onis raionSi rodesac sasoflo (sakolmeurneo e.w.) tyeebi movla–patronobisaTvis TiTqmis 18 aTasi ha gadavida saxelmwifo sakuTrebaSi.

mcire finansuri SesaZleblobebis gamo adgilobrivi kvalificiuri mewarmeebi TiTqmis ver iReben monawileobas adgilobriv tenderebSi (mSenebloba, napirsamagri samuSaoebi, tyiT sargebloba) yvela tenderSi igeben msxvili firmebi, maTi mxridan ki adgilobrivi mosaxleobis  dasaqmeba faqtiurad ar xdeba, rac iwvevs kvalificiuri kadrebis gadinebas regionidan.

inteleqtualuri programebi

skolebis masiurma gauqmebam, sabiujeto seqtoris TiTqmis mTlianad mospobam soflebSi gamoiwvia is rom masiurad gaedineba soflebidan inteleqtualuri resursi, aRar darCa agronomi, zooinJineri, veterinari, inJineri.

gamosworebis gzebi

1. saxelmwifo proteqcionisturi politika saqarTvelos mTis regionebisaTvis, rac unda gamoixatos pirvel rigSi axali kanoniT „mTis regionebisaTvis SeRavaTebis miniWebiT“ sadac aucileblad unda iyos:

1. SeRavaTebi sagadasaxado kuTxiT;

2. mravalSviliani ojaxebis waxaliseba;

3. soflebis s/sameurneo teqnikiT uzrunvelyofa;

4. pedagogebisaTvis, eqimebisaTvis, s/meurneobis muSakebisaTvis SeRavaTebis daweseba;

5. ufaso  veterinaruli momsaxureoba;

2.  xelSewyoba sameurneo seqtors, sadac gaTvaliswinebuli iqneba:

1. gadamamuSavebeli sawarmoebis Seqmna-moqmedeba, maT Soris; xilis, veluri xilis, resursebis gadamuSaveba, mecxoveleobis xelSewyoba;

samkurnalo mcenareebis (riTac gansakuTrebiT mdidaria raWis alpuri zona) tyis resursebis gadamamuSavebeli warmoeba;

sanerge meurneobis Seqmna (kakali, Txili, wabli, akacia, cacxvi, kavkasiuri soWi, urTxmeli, bza da sxva unikaluri jiSebi);

turizmisa da sakurorto meurneobis xelSewyoba;

bunebrivi mineraluri resursebis gadamuSaveba (mineraluri wyali, qva, bariti);

2. glexuri meurneobebis gaZliereba gansakuTrebiT im soflebSi sadac jer kidev SemorCenilia orsafexuriani ojaxebi da izrdeba momavali Taobebi.

vasil metreveli

ჯანდაცვისა და საპენსიო ხარჯების მდგომარეობა საქართველოში

ჯანდაცვისა და საპენსიო ხარჯების

მდგომარეობა საქართველოში  

I. ჯანდაცვის ხარჯები

      ბოლო წლებში საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტის ზრდის კვალობაზე საზოგადოებრივ ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯებიც გაიზარდა. აბსოლუტურ განზომილებაში ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამების მოცულობა 2010 წელს 2000 წელთან შედარებით გაიზარდა 9.2–ჯერ – სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების 6.3–ჯერ ზრდისა და ნომინალურ განზომილებაში მთლიანი შიდა პროდუქტის მხოლოდ 3.1–ჯერ ზრდის პირობებში.    აღნიშნული წინსწრების გამო ჯანდაცვაზე ხარჯების თანაფარდობა ბიუჯეტის ხარჯებთან გაიზარდა 1.5 პროცენტული პუნქტით – 3.4 პროცენტიდან 4.9 პროცენტამდე, ხოლო მთლიან შიდა პროდუქტთან, შესაბამისად, – თითქმის სამჯერ, ანუ 1.2 პროცენტული პუნქტით – 0.63 პროცენტიდან 1.84 პროცენტამდე.

   ამასთან,  ჯანდაცვაზე მთლიანად გაღებული ხარჯების თანაფარდობით მთლიან შიდა პროდუქტთან (8.2%) საქართველო ჩამორჩება საშუალო მსოფლიო მაჩვენებელს (9.7%), უსწრებს საშუალოდ განვითარებული ქვეყნების მაჩვენებლებს (6.4%), მაგრამ საგრძნობლად ჩამორჩება მაღალგანვითარებული ქვეყნების მაჩვენებლებს (11.2%). მსოფლიოში ამჟამად ორ ათეულ სახელმწიფოზე მეტში ჯანდაცვის მთლიანი ხარჯების თანაფარდობა მთლიან შიდა პროდუქტთან ორნიშნა რიცხვით გამოისახება. აშშ-ში (15.7%) მხოლოდ ჯანდაცვაზე  გაღებული ხარჯების მოცულობა (7285$) 3–ჯერ აღემატება საქართველოში მოსახლეობის ერთ სულზე წარმოებული მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობას. შედეგად: დღეისათვის აშშ საქართველოს უსწრებს ეკონომიკურად (ერთ სულზე წარმოებული შიდა პროდუქტით) –  19.1–ჯერ, ჯანდაცვაზე გაწეული ხარჯებით კი ფაქტობრივად ორჯერ მეტად – 38.1–ჯერ.

    კიდევ უფრო არასახარბიელო მდგომარეობაა შედარების თვალსაზრისით საზოგადოებრივ ჯანდაცვაში. საქართველოში სახელმწიფოს მიერ გაღებული ხარჯები ჯანდაცვაზე პროცენტობით ქვეყნის მთლიან შიდა პროდუქტთან 2007 წელს შეადგენდა მხოლოდ 1.5 პროცენტს, მაშინ როდესაც საშუალოდ მსოფლიოში აღნიშნული მაჩვენებელი 5.8 პროცენტია, მათ შორის დაბალგანვითარებულ ქვეყნებში – 2.2%, საშუალოდგანვითარებულ ქვეყნებში – 3.5% და მაღალგანვითარებულ ქვეყნებში – – 6.7%. ანუ გამოდის, რომ აღნიშნული ინდიკატორით ჩვენ დაბალგანვითარებულ ქვეყნებსაც კი ჩამოვრჩებით. აღნიშნული მაჩვენებელი საფრანგეთში 8.7%–ია, დანიაში – 8.2%, გერმანიაში – 8.0%, აშშ–ში – 7.1%, გაერთიანებულ სამეფოში – 6.9%, საბერძნეთში – 5.8%, უკრაინაში – 4.0%, სამხრეთ აფრიკაში – 3.6%, რუსეთში – 3.5%, ჩინეთში – 1.9%... მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მონაცემებით, 170 ქვეყნიდან საზოგადოებრივ ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯების წილით საქართველო 149–152–ე ადგილებს იყოფს იემენთან, ტოგოსა და ერიტრეასთან.  მოსახლეობის ერთ სულზე საზოგადოებრივ ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯებით საქართველო აშშ–ს ჩამორჩება ასტრონომიულად – 94.6–ჯერ (შესაბამისად, 35$ და 3317$)

    ამგვარი ჩამორჩენის ძირითადი მიზეზი ჯანდაცვაზე გაღებულ საერთო ხარჯებში სახელმწიფოს უაღრესად დაბალი წილია. – ამ მაჩვენებლით საქართველო ერთერთ ბოლო ადგილზეა მსოფლიოში – 18.4%) – რაც საშუალო მსოფლიო დონეზე 3.2–ჯერ დაბალია  (საშუალოდ მსოფლიოში – 59.6%). სახელმწიფო ხარჯებიდან ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯების წილით საქართველო მსოფლიოს ქვეყნებს შორის ბოლოდან მესამე ადგილზეა, უსწრებს რა მხოლოდ გვინეას (11.0%) და  მიანმას ( 11.7%).

    ასევე, საქართველოში საგრძნობლად დაბალია სახელმწიფოს მიერ ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯები სახელმწიფო ბიუჯეტში – მხოლოდ 4.2% (საშუალოდ მსოფლიოში – 15.4%).

    საქართველოში ჯანდაცვაზე გაღებული მთლიანი ხარჯების თანაფარდობა მთლიან შიდა პროდუქტთან დაახლოებით 1.5 პროცენტული პუნქტით ჩამორჩება ანალოგიურ საშუალო მსოფლიო მაჩვენებელს (შესაბამისად, 8.2% და 9.7%).  ამასთან, თუ მხედველობაში მივიღებთ  მხოლოდ ხარჯებს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ხაზით, ჩამორჩენა კიდევ უფრო თვალსაჩინო იქნება. ამ ინდიკატორით საქართველო ჩამორჩება საშუალო მსოფლიო დონეს 3.9–ჯერ და მაღალგანვითარებულ ქვეყნებს – 4.5–ჯერ.

    ამასთან, მოსახლეობის ერთ სულზე ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯებით,  ჩამორჩენა შეადგენს დაახლოებით 4.2 ჯერადს (შესაბამისად, 191 დოლარი და 802 დოლარი), საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ხაზით გაღებული ხარჯებით კი – გაცილებით მეტს 13.7–ჯერადს (შესაბამისად, 35 დოლარი და 478 დოლარი).   საქართველო საზოგადოებრივი ჯანდაცვის წილით მთლიან შიდა პროდუქტში  (1.5%) თითქმის 4–ჯერ ჩამორჩება საშუალო მსოფლიო მაჩვენებელს (5.8%) და თითქმის 4.7–ჯერ – აშშ–ს (7.1%).

   მოსახლეობის ერთ სულზე ჯანდაცვაზე გაღებული ხარჯებით საქართველო ჩამორჩება ნორვეგიას – 38.5–ჯერ, აშშ–ს 38.1–ჯერ, დანიას – 29.1–ჯერ, ლუქსემბურგს – 38.9–ჯერ, საბერძნეთს – 14–ჯერ, ბალტიის ქვეყნებს – 4.0–4.0–ჯერ თითოეულს. აღსანიშნავია, რომ    ვალუტის მსყიდველობითი უნარიანობის პარიტეტით საქართველო ჩამორჩება მაღალგანვითარებულ ქვეყნებს ჯანდაცვაზე  გაღებული ხარჯებით ზუსტად 35.0–ჯერ, რაც ჯერადად მაღალია საქართველოს ამ ქვეყნებისაგან ეკონომიკურ ჩამორჩენაზე (7.6–ჯერ). 

   ჯანდაცვის სფეროში სადაზღვევო სისტემის განუვითარებლობა გამოიხატება იმაშიც, რომ უშუალოდ მოსახლეობის მიერ ჯანმრთელობის დაცვაზე გადახდილი თანხების 86.8 პროცენტი ხორციელდება ნაღდი ფულით, რაც ფაქტობრივად 2–ჯერ აღემატება საშუალო მსოფლიო მაჩვენებელს (43.9%).

   ამრიგად, ჯანდაცვის მდგომარეობა, შესაბამისი ხარჯების მოცულობა საქართველოში საკმაოდ არადამაკმაყოფილებელია და არ შეესაბამება არა თუ განვითარებული საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყნების დონეს, არამედ თავად ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკურ პოტენციალს, იგრძნობა სახელმწიფოს გარკვეული დისტანცირება ჯანდაცვის პრობლემებისაგან, რის გამოც ჩვენი ჩამორჩენა საშუალო მსოფლიო დონესთან შედარებით გაცილებით დიდია, ვიდრე ეკონომიკური ჩამორჩენა. ჯანდაცვის ხარჯების ფაქტობრივი გადაკისრება მოსახლეობაზე არა მარტო მძიმე ტვირთად აწვება შინამეურნეობათა ბიუჯეტებს, არამედ აღარ უტოვებს მათ საკმარისს და საჭირო რესურსს ეკონომიკური საქმიანობისათვის და შეიცავს ეკონომიკური ზრდისა და განვითარების შემაფერხებელ სულ უფრო მზარდ ნეგატიურ, კუმულატიურ მუხტს. 

II. საპენსიო უზრუნველყოფა

    ჯერჯერობით საკმაოდ არასახარბიელოა საქართველოში პენსიონერთა მატერიალური მდგომარეობაც.

   ერთი შეხედვით, პროგრესი აქ თვალშისაცემია:. 2003 წელთან შედარებით 2010 წლისთვის საშუალო პენსიის სიდიდე გაზრდილია 6.1-ჯერ. ბოლო ექვსი წლის მანძილზე შინამეურნეობებში საპენსიო შემოსავლების ზრდა 2.2-ჯერ აღემატებოდა დანარჩენი შემოსავლების ზრდას.  შედეგად,  საშუალო პენსიის თანაფარდობა საარსებო მინიმუმთან გაიზარდა 1/5–დან 2/3–მდე. შედეგიც თვალშისაცემია: თუ 2003 წელს ერთი თვის საშუალო პენსიით შესაძლებელი იყო 2.7 კგ საქონლის ხორცისა ან 14 კგ პურის შეძენა, 2010 წელს უკვე 11 კგ ხორცის ან თითქმის 60 კგ პურის შეძენა შეიძლება. საშუალოდ, 2010 წელს 2003 წელთან შედარებით პენსიის 6.1–ჯერადი ზრდის პირობებში საშუალო პენსიის მსყიდველობითი უნარიანობა მხოლოდ 3.0–ჯერ გაიზარდა.

   ამასთან, უნდა აღინიშნოს, რომ ზრდის მიუხედავად, პენსია ჯერაც საგრძნობლად ჩამორჩება საარსებო მინიმუმს მაშინ, როდესაც საშუალო ხელფასი უკვე 4.5-ჯერ აღემატება საარსებო მინიმუმს. საარსებო მინიმუმზე ნაკლები სიდიდის პენსია კი ფაქტობრივად მხოლოდ სოციალური დახმარების ფუნქციის მატარებელია. ამჟამინდელი პენსია პენსიონერთა ოფიციალური საარსებო მინიმუმის დონეზე არსებობისთვისაც კი "საკმარისია" თვეში მხოლოდ ოცი დღის განმავლობაში. შესაბამისად, ყოველი თვის ერთი დეკადის მანძილზე პენსიონერთა მოხმარება, ფიზიკური არსებობა მთლიანად მათსავე "მარიფათსა" და ახლობლების დახმარებაზეა დამოკიდებული.

     ბოლო წლებში სურსათზე  ფასების ზრდა მნიშვნელოვნად უსწრებდა ფასების საერთო ზრდას - თუ 2010 წლის ნოემბერში 2003 წლის დეკემბერთან შედარებით, ინფლაციამ შეადგინა 70.8 პროცენტი, სურსათზე ფასებმა იმავე პერიოდში მოიმატა 220.4 პროცენტით, ანუ 1.7-ჯერ და მეტად. ამავე დროს, კვებაზე, სურსათზე უფრო მეტი ეხარჯება მათ, ვინც უფრო დაბალშემოსავლიანია, ანუ პენსიონერებს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ფასების ზრდა, ინფლაცია პენსიონერების მდგომარეობაზე გაცილებით უფრო მძიმედ აისახებოდა, ვიდრე საშუალოდ და მით უფრო, დანარჩენ მოსახლეობაზე. აღსანიშნავია, რომ იმავე პერიოდში ბუნებრივი აირის ფასი გაიზარდა თითქმის 4-ჯერ, ხოლო ელექტროენერგიისა - 1.6-ჯერ. შესაბამისად, 2010 წლის ოქტომბრის პენსიის მსყიდველობითი უნარიანობა 2003 წლის დეკემბრის ფასებით მხოლოდ 40–42 ლარის ეკვივალენტურია.

    ბოლო წლებში პენსიის არსებითი ზრდის მიუხედავად, საშუალო ხელფასთან თანაფარდობა საქართველოში ჯერადად დაბალია, ვიდრე ეს იყო ამ ორი ათეული წლის წინათ. - ამჟამინდელი პენსია პროცენტებში საშუალო ნეტო ხელფასთან (საშუალო დარიცხულ ხელფასს გამოკლებული საშემოსავლო გადასახადი) 1990 წლის მაჩვენებელს თითქმის 2-ჯერ ჩამორჩება (1990 წ. - 36.7%; 2009 წ. - 19.0%).

    ამჟამინდელი საშუალო პენსია თავისი მსყიდველობითი უნარიანობით ორი ათეული წლის წინანდელი მინიმალური პენსიის დაახლოებით 45 პროცენტის ეკვივალენტურია.

    ეხლანდელი პენსიონერები ჩამორჩებიან "მაშინდლებს" არა მარტო მიმდინარე შემოსავლებით, არამედ დაგროვილი, გადანახული ფინანსური რესურსებითაც. - ამ ორი ათეული წლის წინანდელი საშუალო პენსია თითქმის უტოლდებოდა მაშინდელ საარსებო მინიმუმს, ხოლო პენსიონერთა დეპოზიტების საშუალო სიდიდე 22-ჯერ აღემატებოდა საარსებო მინიმუმს. დღეისათვის პენსიონერთა საშუალო პენსია თითქმის 35 პროცენტით ჩამორჩება საარსებო მინიმუმს, ხოლო პენსიონერთა დეპოზიტების საშუალო სიდიდე 2-ჯერაც ვერ აღემატება მათს ამჟამინდელ საარსებო მინიმუმს. თუკი მაშინ პენსიონერთა დეპოზიტების მთლიანი თანხა ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის 20 პროცენტს აღემატებოდა, დღეისათვის იგი მხოლოდ 1-1.5 პროცენტია. მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ 1990-იანი წლების შემდეგ ბევრ პენსიონერს მიმდინარე მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად მოუწია უძრავი ქონების ელემენტების (პირველ რიგში ბინის, სახლის) გაყიდვა, ან შედარებით მცირე ფართობის ან ნაკლებად კომფორტულ საცხოვრისში გადასვლა, რათა "ნამეტი" ფართობის რეალიზაციიდან მიღებული თანხით საკუთარი და ოჯახის დანარჩენი წევრების სურსათში მიმდინარე მოთხოვნილებები დაეკმაყოფილებინა.

      დღეისათვის საქართველოს მეზობელ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებთან შედარებით ყველაზე მაღალი საპენსიო ასაკობრივი თასმა და ყველაზე დაბალი საშუალო პენსია აქვს. - თუ საქართველოში იგი 48 აშშ დოლარია, სომხეთში - დაახლოებით 65 დოლარი, აზერბაიჯანში - 125 დოლარი, ხოლო რუსეთის ფედერაციაში - 240 აშშ დოლარი. ამასთან, საშუალო ხელფასთან საშუალო პენსიის თანაფარდობითაც ჩვენ მნიშვნელოვნად ჩამოვრჩებით ზემოჩამოთვლილ ქვეყნებს: საქართველო - 15.2%, სომხეთი - 20.1%, აზერბაიჯანი - 33.2%,  რუსეთის ფედერაცია - 36.6%. ცნობისათვის: ოპტიმალური პენსიის ხელფასთან ოპტიმალური  თანაფარდობა შეადგენს 40 პროცენტს.

   კიდევ ერთი საგულისხმო მონაცემი: საარსებო მინიმუმის ღირებულება  საქართველოში რუსეთის ფედერაციის მხოლოდ 43.3 პროცენტია. საშუალო პენსიით რუსეთში იფარება საარსებო მინიმუმის 165 პროცენტი, საქართველოში კი – მხოლოდ 67 პროცენტი.