Friday, July 2, 2010

მცირე და საშუალო მეწარმეობის განვითარება როგორც საშუალო კლასის ფორმირების უმნიშვნელოვანესი პირობა

elguja meqvabiSvili

mcire da saSualo mewarmeobis ganviTareba
rogorc saSualo klasis formirebis umniSvnelovanesi piroba

     
sazogadoebis socialur-stratifikaciuli diferenciacia rTuli da sadiskusio problemaa. marqsistuli ekonomikur-deterministuli Teoria socialuri klasebis bunebis axsnas gvTavazobs materialuri warmoebis xasiaTze dayrdnobiT da ganmsazRvrel kriteriumebad miiCnevs gansxvavebul damokidebulebas warmoebis saSualebebisadmi da sazogadoebrivi dovlaTis miTvisebis wess. aramarqsisti sociologebis azriT, warmoebis saSualebebisadmi damokidebuleba ar warmoadgens sazogadoebrivi klasebis Camomyalibebel niSans. gansxvavebuli sazogadoebrivi jgufebisadmi adamianTa mikuTvnebas veberi gansazRvravs statusisa da prestiJis, darendrofi – Zalauflebis, uorneri – socialuri rolisa da reputaciis faqtorebiT. ganixileba agreTve iseTi araekonomikuri faqtorebic, rogoricaa ganaTleba, profesiuli daxelovneba, privilegiebi da a.S.
postkomunistur gardamaval sazogadoebaSi socialuri diferenciacia, romelic cvlis socializmis sabWouri modelisaTvis damaxasiaTebel socialur erTgvarovnebas, kanonzomier movlenad SeiZleba CaiTvalos. amasTanave, TvalSisacemia postkomunistur saqarTveloSi socialuri diferenciaciis simwvave da siRrme, rasac mravali obieqturi da subieqturi faqtori ganapirobebs. araswori privatizebis Sedegad mosaxleobis metad mcire jgufma TiTqmis usasyidlod xelSi Caigdo didZali saxelmwifo qoneba. “liberaluri” fulad-sakredito politika, (romelic realurad kreditebis ukontrolo gacemas niSnavda), mosaxleobis anabrebis miTviseba, kontrabanduli saqonlis masobrivi Semotana da realizacia, Semosavlebis damalva – is movlenebia, romlebiTac erTeulebi Zalian gamdidrdnen da uzarmazari qonebis mflobelebi gaxdnen. saqarTveloSi Camoyalibda saxelmwifosa da formirebis procesSi myofi kerZo seqtoris urTierTqmedebis mankieri praqtika: prezidentis brZanebulebebis, parlamentis gadawyvetilebebis miReba dainteresebuli kerZo jgufebis sasargeblod da am ukanasknelTa finansuri resursebis gamoyeneba politikuri partiebis, saarCevno kampaniebis dasafinanseblad.
saqarTveloSi 90-iani wlebidan dawyebuli e.w. “kapitalis Tavdapirveli dagrovebis” meore mxares warmoadgenda mosaxleobis Raribi nawilis swrafi zrda, upirveles yovlisa, “Zveli Raribebis” jgufTan “axali Raribebis” mierTebis gziT. mecnierebis, eqimebis, maswavleblebis, xelovnebis da inteligenciis sxva warmomadgenlebis mniSvnelovani nawili Semosavlebis doniT gauTanabrdnen martoxela dedebs da mravalSvilian ojaxebs, pensionerebs, invalidebs da sxv. RaribTa jgufi agreTve Seivso umuSevrebiT da iZulebiT gadaadgilebuli pirebiT. riskis zonaSi aRmoCndnen “momuSave” Raribebi, romelTa SemosavlebiT SeuZlebeli iyo sakuTari Tavisa da ojaxis rCena. eqspertebis gaangariSebiT, deciluri koeficienti, anu mosaxleobis yvelaze mdidari 10%-is Sefardeba yvelaze Raribi 10%-is SemosavlebTan 1985 wlis 5:1-dan 1995 wels 40:1-Tan, 2005 wels ki -22:1-Tan Seicvala., rac ukiduresad SemaSfoTebel maCveneblad SeiZleba CaiTvalos.
      Rarib-RatakTa mdgomareoba saqarTveloSi Zalian mZimea, razedac statistikuri monacemebic naTlad metyvelebs. kerZod, 1996-2003 wlebSi siRaribis done (RaribTa, anu saarsebo minimumze naklebi Semosavlebis mqone mosaxleobis xvedriTi wili mTlian mosaxleobaSi) 46.2 %-dan 54.5 %-mde gaizarda. aseve gaizarda siRaribis siRrme (romelic zomavs RaribTa gadaxras saarsebo minimumidan) 17.3 %-dan 21.1 %-mde da siRaribis simwvave (romelic gviCvenebs TviT RaribTa cxovrebis doneebs Soris arsebul gansxvavebas) 8.9 %-dan 11.2 %-mde.[1]
      vardebis revoluciis Semdgom periodSi oficialuri statistika afiqsirebs siRaribis donis sagrZnob Semcirebas – 2004 wels - 35.7%-mde, 2005 wels ki – 35.5%-mde. es tendencia, samwuxarod, warmoadgens adamianTa ara ekonomikuri mdgomareobis realuri gaumjobesebis, aramed garkveuli statistikuri manipulirebis Sedegs. kerZod, saarsebo minimumis gaangariSeba winaT xdeboda normatiuli statistikuri meTodiT, romelic efuZneboda 2500 kkaloriis sasursaTo kalaTis Rirebulebas da minimalur arasasursaTo xarjebs. 2005 wlidan ki saarsebo minimumis gaangariSeba xdeba statistikuri meTodiT, romelic iTvaliswinebs mosaxleobis yvelaze uqoneli 10%-is faqtobriv minimalur moxmarebas. gaangariSebis meTodikis am cvlilebis Sedegad saSualo momxmareblis saarsebo minimumi 138 laridan 84 laramde, anu 39%-iT Semcirda. sinamdvileSi, vardebis revoluciis Semdeg Rarib-RatakTa ekonomikuri mdgomareoba ki ar gaumjobesebula, aramed gauaresda. Cveni azriT, es cvlileba ganpirobebuli iyo ori garemoebiT: 1. faswarmoqmnaSi mimdinare cvlilebebiT, ris Sedegadac (magaliTad, eleqtroenergiis tarifi) 250%-iT gaizarda da misi saSualo Tviuri xarji saSualo statistikuri ojaxis Semosavlebis 20-25%-s aRemateba. gazis fasi ramdenime wlis manZilze gaoTxmagda, gaizarda fasebi komunalur momsaxurebaze, sazogadoebriv transportze, wyliT sargeblobaze da a.S.; 2. araxelsayreli biznesgaremosa da saxelmwifo seqtorSi gauTavebeli e.w. struqturuli gardaqmnebis gamo Semcirda samuSao adgilebi da gaizarda umuSevarTa raodenoba. msoflio bankis eqspertTa SefasebiT, Tanamedrove saqarTveloSi siRaribis ZiriTadi mizezia “umuSevroba da sakmarisad kargad anazRaurebadi samsaxurebis nakleboba”.
      postkomunistur gardamaval periodSi saqarTveloSi ganviTarebuli procesebis Sedegad qveynis mosaxloebis socialuri struqtura daaxloebiT ase gamoiyureba: mdidrebi – 5%, SeZlebulebi -10%, saSualod uzrunvelyofilebi – 10%, naklebad uzrunvelyofilebi – 20% Raribebi – 45% da Ratakebi – 10%.[2] rogorc vxedavT, RaribTa, RatakTa da siRaribis riskis zonaSi myofTa xvedriTi wili mTel mosaxleobaSi Seadgens daaxloebiT 85%-s. es mdgomareoba ekonomikuri TvalsazrisiT araefeqtiania, socialurad - usamarTlo da politikurad – friad saxifaTo.
      Seqmnili situaciidan gamomdinare, saqarTvelos xelisuflebis Tanamedrove ekonomikuri politikis strategiul amocanas unda warmoadgendes im RonisZiebaTa kompleqsis gatareba, romelic gazrdis saSualo klass upiratesad dabali klasidan gadmosulTa xarjze.
      saSualo klasis ZiriTad nawils, mis “xerxemals” saSualo da mcire mewarmeebi warmoadgenen. sayovelTaod cnobilia saSualo klasis roli sabazro ekonomikaze dafuZnebul damokratiul sazogadoebaSi, rac SemdegSi gamoixateba:
·         saSualo klasi Tavisuflebis garantia. misi sasicocxlo interesia Tavisufali moqmedebis sivrcis gafarToeba da ganmtkiceba. es, upirveles yovlisa, Seexeba Tavisufal sabazro sivrces. Sua saukuneebis Tavdapirveli dagrovebis epoqidan dawyebuli mewarmeebi yovelTvis ibrZodnen TavianTi saqmianobis TavisuflebisaTvis, nebismieri sakuTrebis sakuTari ASexedulebebisamebr gankargvisaTvis;
·         saSualo klasi qveynis socialuri stabilurobis uzrunvelyofis, socialuri Tanxmobis miRwevis da socialuri interesebis dabalansebis safuZvelia;
·         saSualo klasi ekonomikis myari da dinamiuri zrdis (ganviTarebis) wyaroa. i. Sumpeteris azriT, “iyo mewarme, niSnavs akeTo ara is, rasac sxvebi akeTeben da ara ise, rogorc sxvebi akeTeben”.[3] maSasadame, mewarme aris gzagamkvalavi (inovatori) ekonomikaSi, komunikatori, romelic ipyrobs axal bazrebs da amyarebs axal kavSirebs. mewarmisaTvis mniSvnelovania ara mxolod mogebis miReba, aramed maRali konkurentunarianobis uzrunvelyofa da konkurenciaSi gamarjveba, rac ekonomikis dinamizmis aucilebeli pirobaa;
·         saSualo klasi ganapirobebs samarTlebrivi saxelmwifos aucileblobas, sadac yvela Tanabrad emorCileba da asrulebs kanonebs. mcire da saSualo mewarmoeba, rogorc sabazro sistemis Semadgeneli nawili, emyareba partniorTa Soris sakontraqto sistemas. kontraqtis gaformeba da nakisr valdebulebaTa Sesruleba ar warmoadgens mxolod masSi monawile ori mxaris izoliorebul aqts. masze udides gavlenas axdens garemo, sadac mzaddeba da ideba es garigeba. garigebis monawileebi ki darwmunebulebi unda iyvnen maTi SeTanxmebis daculobaSi nebismieri arakeTilsindisieri partnioris mier xelSekrulebis darRvevis SemTxvevaSi. es niSnavs miukerZoebeli, samarTliani sasamarTlos arsebobas, romelic samarTlebrivi saxelmwifos ganuyofeli nawilia.
saSualo klasis CamoyalibebaSi gadamwyveti mniSvneloba eniWeba mcire da saSualo mewarmeobis ganviTarebas, romelic moiTxovs saxelmwifos mxridan mxardaWeris RonisZiebaTa qmediTi sistemis Seqmnas da danergvas. ganvixiloT es sistema.
Tavisufali mewarmeobis Camoyalibeba da ganviTareba mcire sawarmoebis Seqmnis gziT, gulisxmobs Sesabamisi institucionaluri bazis arsebobas, risTvisac aucilebelia:
1.   mcire mewarmeobis mxardaWeris konkretuli da Tanmimdevruli politikis SemuSaveba, romelic, rogorc wesi, unda warmoadgendes zogadad mewarmeobis ganviTarebis erovnul-saxelwifoebrivi politikis Semadgenel nawils;
2.   mewarmeobis ganviTarebisaTvis xelisSemSleli mizezebis dadgenisa da aRmofxvris konkretuli mimarTulebebis gansazRvra da kerZo mewarmeobisTvis xelsayreli garemos Seqmna;
3.   pasuxismgeblobisa da funqciebis gamijvna centralur samTavrobo organoebsa da regionul struqturebs Soris ATavisufali mewarmeobis politikis SemuSavebisa da ganxorcielebis procesSi;
4.   samewarmeo sferos warmomadgenelTa aqtiuri da efeqtiani monawileoba ekonomikuri politikis SemuSavebis, realizaciis da Sedegianobis Sefasebis procesSi.
mewarmeobis instituciur bazas (CarCos) gansazRvravs saqarTvelos “kanoni mewarmeobis Sesaxeb” da kanoni “mcire sawarmoTa mxardaWeris Sesaxeb”.  Tavisufali mewarmeobis instituciuri bazis umniSvnelovanesi Semadgeneli nawilia mewarmeobis samarTlebrivi regulireba, romlis srulyofa unda warimarTos Semdegi mimarTulebebiT:
1.   kanonebisa da normatiul-samarTlebrivi aqtebis harmonizacia mcire da saSualo sawarmoebis stimulirebis, biurokratiuli procedurebis gamartivebis da am procesSi monawile saxelwifo struqturebis raodenobis Semcirebis gziT;
2.   kerZo sawarmoTa saregistracio salicenzio da administraciuli procedurebis srulyofa maTi gamartivebisa da xelmisawvdomobis amaRlebis TvalsazrisiT;
3.   kanonebisa da maregulirebeli wesebis SemuSavebaSi kerZo seqtoris warmomadgenelTa monawileobis efeqtianobis gazrda maTi moTxovnebis ukeT gaTvaliwinebis mizniT.
instituciuri bazis CamoyalibebasTan erTad umniSvnelovanes amocanas warmoadgens Tavisufali mewarmeobis mxardaWeris sakredito finansuri meqanizmebis srulyofa-ganviTareba. dRevandel saqarTveloSi mravali mizezi arsebobs, rac naklebad xelmisawvdoms xdis ekonomikis realuri seqtorisaTvis, gansakuTrebiT ki mcire sawarmoebisaTvis, finansur resursebs. am mizezebs warmoadgens: kreditebis aucilebeli uzrunvelyofis uqonloba; sasesxo procentis maRali ganakveTebi; grZelvadiani kreditebis dabali xvedriTi wili; garantiebisa da giraos uqonloba; proeqtebis dabali efeqtianoba. Seqmnil situaciaSi aucilebelia problemisadmi kompleqsuri midgoma, rac gulisxmobs dafinanseba-dakreditebis axali principebisa da politikis SemuSavebas Semdegi principebis safuZvelze:
1.   efeqtiani, qmediTi da moqnili finansuri momsaxurebis seqtoris Camoyalibeba da safinanso resursebis xelmisawvdomobis gaumjebeseba;
2.   arasrulyofili (ganuviTarebeli finansuri bazrebis pirobebSi) mewarmeobis saxelwifo dafinansebis meqnizmebis amuSaveba;
3.   venCuruli kapitalis fondebis Seqmna da salizingo operaciebis danergva. warmoadgens ra sastarto kapitalis xSir SemTxvevaSi erTaderT wyaros, gardamavali ekonomikis mqone bevr qveyanaSi lizingma gadamwyveti roli iTamaSa, gansakuTrebiT mcire mewarmeobis ganviTarebis saqmeSi;
mcire da saSualo mewarmeobis saxelwifo mxardaWeris umniSvnelovanes mimarTulebas warmoadgens misTvis sagadasaxado preferenciebis miniWeba, romlis maRalefeqtianobas adasturebs sazRvargareTis qveynebis gamocdileba, sadac specialur zomebs mimarTaven mewarmeobis, gansakuTrebiT ki mcire da saSualo sawarmoTa ekonomikuri da teqnologiuri garemos gasaumjobeseblad. sagadasaxado sistemis srulyofas safuZvlad unda daedos Semdegi sami principi: simartive, romelic uzrunvelyofs sagadasaxado moTxovnaTa Sesrulebis siadviles, amcirebs mewarmis drois danaxarjebs sagadasaxado sakiTxebis mogvarebaze; sicxade, romelic gamoricxavs gadasaxadebis diskriminaciis mizniT gamoyenebas; stabiluroba, romelic saSualebas aZlevs mewarmeebs sworad dagegmon TavianTi sagadasaxado valdebulebebi.
mewarmeobis mxardamWeri sagadasaxado politika, Cveni azriT, unda ganxorcieldes Semdegi mimarTulebebiT: mcire mewarmeebisaTvis xelsayreli klimatis Seqmna; sagadasaxado politikis SemuSavebasa da srulyofaSi mcire mewarmeebisa da maTi mxardamWeri organizaciebis aqtiuri Cabma; mcire da saSualo mewarmeebisaTvis fiskaluri mxardaWera, romelic sagadasaxado SeRavaTebis miniWebis garda, iTvaliswinebs sxvadasxva saxis subsidirebas. mewarmeobis ganviTarebisaTvis mizanSewonilad migvaCnia Semdegi konkretuli SeRavaTebis daweseba:
·         axladSeqmnili mcire sawarmoebi funqcionirebis dawyebidan pirveli ori wlis ganmavlobaSi gadaixdian mogebis gadasaxadis 50%-s;
·         mcire da saSualo sawarmoebi Tavisufldebian reinvestirebuli mogebis gadasaxadebisagan;
·         mcire sawarmoebs ufleba eZlevaT isargeblon daCqarebuli amortizaciis normebiT;
·         mcirdeba gadasaxadebis raodenoba maTi agregirebis gziT;
·         mcire sawarmoTa mimarT gamoyenebuli iqneba gamartivebuli sabuRaltro aRricxvis sistema.
mcire da saSualo sawarmoebis saxelmwifo mxardaWeris mniSvnelovani komponentia preferenciebi saxelmwifos Sesyidvebis procesSi monawileobisas, romelic, msoflio mowinave gamocdilebis gaTvaliswinebiT, SeiZleba ganxorcieldes Semdegi formebiT:
·         setsaidebi, rac gulisxmobs saxelmwifo kontraqtebis mTlian moculobaSi mcire sawarmoebisaTvis gansazRvruli kvotis dadgenas. Cveni azriT, es kvotebi SeiZleba meryeobdes 20-30%-is farglebSi;
·         preferenciuli sqemebi, romlis arsi SemdegSi mdgomareobs: Tanabari xarisxis satendero winadadebebidan (fasi da sxv. pirobebi) kontraqtebi formdeba im mcire sawarmoebTan, romlebic ganlagebulni arian naklebad ganviTarebul regionebSi. masasadame, preferenciuli sqemebis meTodebi regionaluri politikis Semadgenel elements warmoadgens.
SesyidvebSi mcire sawarmoebis monawileobis gamartivebis mizniT SesaZlebelia gamoyenebuli iqnas saxelmwifo kontraqtebis lotebad danawilebisa da qvekontraqtebis dadebis meTodi, romelic gulisxmobs ZiriTadi kontraqtoris mier qvekontraqtebis mesame pirTan, anu mcire sawarmoebTan kontraqtis dadebas Sesasrulebeli samuSaos garkveul nawilze.
rogorc cnobilia, Cveni qveynis sainvesticio resursebis udidesi nawili ucxouri investiciebis xarjze yalibdeba. Sesabamisad, mewarmeobis ganviTarebisaTvis aucilebelia ucxouri investiciebis mozidvis mecnierulad dasabuTebuli da efeqtiani saxelmwifo politikis ganxorcieleba. pirvel rigSi, yuradReba unda mieqces myari sainvesticio kanonmdeblobis Seqmnas, romelic investorebisaTvis uzrunvelyofs Tanabrad xelsayrel garemos da minimumamde daiyvans biurokratiul procedurebs. srulyofas saWiroebs ucxouri sainvesticio resursebis miRebisa da ganawilebis meqanizmi. unda ganisazRvros is organoebi da struqturebi, romlebic uSualod pasuxs ageben sainvesticio proeqtebis SemuSavebisa da ganxorcielebis mTel procesze.
metad mniSvnelovania aqtiuri struqturuli politikis gatareba. igi gulisxmobs im prioritetuli dargebisa da sawarmoebis SerCevas, romlebic saTanado resursebiT uzrunvelyofis SemTxvevaSi mogvcemen maqsimalur ekonomikuri ukugebas. ekonomikis ganviTarebis sxvadasxva etapze es prioritetuli sferoebi SeiZleba Seicvalos, Tumca SesaZlebelia metnaklebad stabiluri da maRali Sedegebis momcemi Semdegi sferoebis gamoyofa:
·         samrewvelo da sasoflo-sameurneo produqciis gadamuSaveba;
·         maRalteqnologiuri warmoeba da inovaciebis sfero;
·         saeqsporto produqciis warmoeba;
·         mcire mewarmeoba turizmis, satransporto, sawarmoo-sakonsulotacio, inJineringis, nou-haus da momsaxurebis sxva dargebSi.
mecnierul-teqnologiuri revoluciis Tanamedrove etapze metad mniSvnelovania mcire da saSualo sawarmoebisaTvis teqnologiuri xelSewyoba, romelic gulisxmobs:
·         Tanamedrove teqnikisa da teqnologiebis miRebis wyaroebisa da saSualebebis gansazRvras;
·         teqnologiebis Semotanis iseTi formebis gamoyenebas, rogoricaa licenziebi da nou-hau; sawarmoTa kooperacia, erToblivi mewarmeoba da sxv;
·         axali teqnikisa da teqnologiebis Semotanis institucionaluri struqturebis Camoyalibeba: teqnikuri da teqnologiuri centrebis, teqnoparkebis, salizingo kompaniebis da sxvaTa Seqmna;
·         axali teqnikisa da teqnologiebis gamoyenebis swavleba da konsultaciebi;
·         waxalisebisa da SeRavaTebis sistemis gamoyeneba im mewarmeTa mimarT, romlebic mowinave teqnologiebis importsa da danergvaze arian orinetirebulni.
      mcire sawarmoTa teqnologiuri momsaxurebis uaRresad perspeqtiuli formaa finansuri da operatiuli lizingi. finansuri lizingi tradiciuli sabanko dakreditebisgan gansxvavebiT, mewarmeebs saSualebas aZlevs miiRon aucilebeli ZiriTadi saSualebebi erTdrouli danaxarjebis gawevis gareSe. igi iTvaliswinebs ZiriTad saSualebebze saamortizacio Rirebulebis mTlian an nawilobriv gadaxdas, ris Semdegac es qoneba damqiraveblis sakuTrebaSi gadadis. finansuri lizingis gamoyeneba gansakuTrebiT efeqtiania iseTi warmoebebisaTvis, romlebic sezonurobasa da ciklurobaze maRali damokidebulebiT xasiaTdeba. finansuri lizingi mniSvnelovan sagadasaxado SeRavaTebs aniWebs mewarmeebs. kerZod, ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebebi ar aRiricxeba sabalanso angariSebSi aqtivebis saxiT; saarendo Senatanebi ar ibegreba da saerTaSoriso kanonmdeblobis Tanaxmad, lizingis formiT Semotanili mowyobilobebi da danadgarebi Tavisufldeba sabaJo gadasaxadebisagan. aseve warmatebiT SeiZleba iqnas gamoyenebuli operatiuli lizingi, romelic gulisxmobs ZiriTad saSualebaTa ijaras maT saamortizacio vadaze mokle periodiT.
mewarmeobis aqtiur mxardasaWerad SeiZleba gamoyenebul iqnas iseTi efeqtiani meqanizmi, rogoric aris biznes-inkubatorebi, romelic xels uwyobs individualuri iniciativebis gamovlenas da mecnierul-teqnologiuri progresis miRwevebis swrafad danergvas. biznes-inkubatorebi aris specialuri teritoria, sadac Tavmoyrilia axladSeqmnili sawarmoebi. isini sargebloben arsebuli infrastruqturiT da aucilebeli momsaxurebiT. biznes-inkubatorebSi aqtiurad xdeba rogorc adgilobrivi, ise ucxouri investiciebis mozidva, maRalteqnologiuri produqciis gamoSveba, eqsportze orientirebul sawarmoTa mxardaWera, mewarmeTa swavleba, kooperaciuli kavSirebis damyareba da a.S. biznes-inkubatorebis Seqmna sakmaod rTuli, Sromatevadi da kapitaltevadi procesia, rac gulisxmobs winaswari mosamzadebeli samuSaoebis Catarebas: biznes-inkubatorebis statusis gansazRvras da marTvis struqturisa da funqciebis dadgenas. biznes-inkubatorebi aris damoukidebeli da arakomerciuli organizaciebi, romelTa saqmianoba warimarTeba kolegialuri organos (magaliTad, sabWos mier). amasTanave, uzrunvelyofil unda iqnas mWidro saqmiani TanamSromloba mcire mewarmeobis ganviTarebisa da xelSewyobis politikis ganmxorcielebel organoebTan da konsultaciuri momsaxurebis centrebTan mocemul teritoriaze. biznes-inkubatorebis saqmianoba saqarTveloSi mizanSewonilia warimarTos materialuri warmoebis sferoSi mewarmeobis mxardasaWerad da momsaxurebis sferoSi – mewarmeobis gansaviTareblad. gansakuTrebiT mniSvnelovania biznes-inkubatorebis adgilmdebareobis SerCeva, romelmac unda gaiTvaliswinos saTanado infrastruqturebis, gansakuTrebiT - Tanamedrove komunikaciebis gamoyenebis SesaZlebloba. agreTve aucilebelia maTi mibma regionalur politikasTan da marTvis adgilobrivi organoebis aqtiuri CarTva biznes-inkubatorebis funqcionirebis procesSi. jerovani yuradReba unda daeTmos mmarTveli personalis SerCevas, menejmentis efeqtiani procedurebis SemuSavebas da menejerTa saqmianobis swor Sefasebas.
amrigad, mcire da saSualo mewarmeobis ganviTareba is aucilebeli pirobaa, romelic uzrunvelyofs saqarTvelos ekonomikuri krizisidan gamoyvanas, saSualo klasis Camoyalibebas, grZelvadiani ekonomikuri zrdis  xelSewyobas, mwvave socialuri problemebis gadaWras da qveynis politikur stabilurobas.

No comments:

Post a Comment